ကရင္အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္ ေနာ္လြီဇာဘင္ဇင္အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

တုိင္းရင္းကရင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ အားက်ဖြယ္ရာ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သူ
ေနာ္လြီဇာဘင္ဇင္အေၾကာင္းတေစ့တေစာင္း
ေဒၚလွလွသန္း(VOA Burmese Service)

“ေဒၚေနာ္လီဇာမဆုံးခင္ ကၽြန္မလည္းသူ႔နဲ႔စကားေျပာလိုက္ရပါတယ္၊ သူေျပာတယ္ သူစေနေန႔မွာ သူအိမ္ျပန္ရ မယ္ တဲ့ အိမ္ျပန္ေရာက္တဲ့အခါမွာ သူ႔စီလာလည္ပါလို႔ ေျပာတယ္၊ ၿပီးေတာ့ဆန္းေဒးမွာကၽြန္မေခၚတယ္၊ဘယ္ လိုလဲ အိမ္ျပန္ေရာက္ၿပီလား?၊ မေခၚပါလား?ဆိုေတာ့ ေနာက္၊ သူမျပန္ႏိုင္ဘူးတဲ့၊ သူေတာ္ေတာ္အသည္းအ သန္ ျဖစ္ ေနလို႔တဲ့၊ ခုေဆး႐ုံမွာပဲတဲ့၊ လာလည္လို႔ရမလားဆိုေတာ့ သူ႔ညီမကေျပာတယ္၊ မလာနဲ႔ဦးတဲ့ သူဘယ္ သူနဲ႔မွမေတြ႔ခ်င္ဘူးတဲ့၊ သူအသည္းအသန္ျဖစ္ေနလို႔ အဲဒါနဲ႔ခဏပဲေျပာၿပီးေတာ့ ေနာက္မၾကာဘူးဆုံးသြားတာ၊ အဲဒီဆန္းေဒး ႏိုက္မွာပဲဆုံးသြားတာ”

ေနာ္လြီဇာဘင္ဇင္ကြယ္လြန္သြားေၾကာင္းသူနဲ႔ရင္းႏွီးသူ (Pennsylvania State)ပန္ဆန္ေဗးနီးယားျပည္နယ္က ေဒၚႏုႏုဇန္က အခုလိုေျပာျပသြားတာပါ၊ ရန္ကုန္မွာ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္က ေမြးဖြါးခဲ့သူ ေနာ္လြီဇာဟာဘခင္ေပၚတူဂီ လူမိ်ဳး၊ မိခင္ကေတာ့ ကရင္တိုင္းရင္းသူျဖစ္ပါတယ္၊ ငယ္စဥ္က English Methodist high school မွာေအာင္ ျမင္ခဲ့ၿပီး ရန္ကုန္တကၠ သိုလ္မွာ ဆည္းပူးၿပီးတဲ့ေနာက္ အေမရိကန္ ေဘာ္စတင္ၿမ့ိဳမွာပညာဆက္ဆည္းပူးခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကိုျပန္လာခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။

သူဟာ ၁၉၅၆နဲ႔ ၅၈တို႔မွာ မယ္ဗမာဘြဲ႔ေတြကိုလည္းရရွိခဲ့ၿပီး ျမန္မာ႐ုပ္ရွင္ကားတခ့်ိဳကိုလည္း႐ိုက္ကူးခဲ့ဘူးပါ တယ္၊ သူဟာကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ုံး တပ္မဟာ၅က တပ္မႉး ဗိုလ္မႉးလင္းထိန္နဲ႔ ၁၉၆၄ခုက အိမ္ေထာင္ က်ခဲ့ပါတယ္၊ ၁၉၆၅ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာစစ္သားေတြရဲ့လက္ခ်က္ေၾကာင့္ ဗို္လ္မႉးလင္းထိန္ဟာ က်ဆုံးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ေနာ္လြီဇာဟာ ခင္ပြန္းသည္ရဲ့ ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ုံး ေတာ္လွန္ေရးတာဝန္ကို ဆက္ၿပီးထမ္း ေဆာင္ခဲ့တယ္လို႔ ေဒၚႏုႏုဇန္က အခုလိုဆက္ေျပာျပပါတယ္။
“လြီဇာနဲ႔ကၽြန္မခင္ပြန္းနဲ႔မိသားစုေတြပိုၿပီးေတာ့ရင္းႏွီးတယ္ေလ၊ ရန္ကုန္ကေနၿပီးေတာ့ သူ႔ခင္ပြန္းဗိုလ္လင္းထိန္ နဲ႔လက္ ထပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ သူ႔ကိုမေတြ႔ေတာ့ပါဘူး၊ ဒါေပမယ့္ သူ႔အေၾကာင္းေတြဗတာ့အျမဲပဲၾကားေနရပါတယ္၊ ဗိုလ္လင္းထိန္ဆုံးသြားတဲ့အခါမွာ The hole bridge ကိုသူပဲအုပ္ထိန္းတယ္၊ ၆၅ အဲဒီမွာဘန္ေကာက္ကိုထြက္ လာတဲ့အခါမွာ သူနဲ႔ေတြ႔တယ္၊ ဒါေပမယ့္ သူကစိတ္သန္တယ္၊ ေတာထဲကိုျပန္ျပန္သြားၿပီးေတာ့ ကရင္လူမ်ိဳး ေတြကိုကူဘို႔ တာဝန္ရွိတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ အဲဒီမွာပဲေနတယ္၊ ေနာ္လြီဇာနဲ႔သူ႔ခင္ပြန္းဂရမ္ခရစ္တို႔ အေမရိကန္ကို ေရာက္လာတဲ့အခါမွာ ကၽြန္မတို႔လည္း ၂ႏွစ္၃ႏွစ္ေနေတာ့ ေျပာင္းလာေရာ၊ ေျပာင္းလာတဲ့အခါမွာ သူတို႔ေတြခ ဏခဏ ေဆြးေႏြးၾကတယ္၊ဘယ္လိုလုပ္မလဲ? ကရင္လူမ်ိဳးေတြကိုဘယ္လိုကူညီႏိုင္မလဲ?လို႔ေဆြးေႏြးၾကတယ္”

ေနာ္လြီဇာဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား ဂရန္ခရစ္စ္နဲ႔အိမ္ေထာင္က်ၿပီး ကယ္လ္ဖိုးနီးယားျပည္နယ္မွာ အေျခခ်ခဲ့ ရာက ဘားမားေဖၚရမ္ ဆိုတဲ့ ျမန္မာ့အေရးေဆြးေႏြးပြဲအဖြဲ႔ကို မ,တည္ခဲ့တဲ့အျပင္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ယူအက္စ္စီပီ ေခၚ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုျမန္မာ့အေရးလုႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ႔မွာလည္း ဘုတ္အဖြဲ႔ဝင္တဦးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ကရင္တိုင္းရင္းသူေလးတဦးျဖစ္တဲ့ ဇိုယာဖန္းကေတာ့ လန္ဒန္အေျခစိုက္ဘားမားကန္ပိန္းရဲ့ ႏိုင္ငံတကာၫွိႏႈိင္း ေရးမႉးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနသူပါ၊ သူက ေနာ္လြီဇာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အခုလိုျပန္ေျပာင္းေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

“ကၽြန္မ အန္တီလူဝီဇာကိုပထမအႀကိမ္ေတြ႔ဘူးတာကေတာ့ ျမန္မာထိုင္းနယ္စပ္တေနရာမွာရွိတဲ့ ကရင္နယ္ေျမ မွာေပါ့ေနာ္ အဲဒီမွာသူနဲ႔ ကရင္အေရးႀကီးတဲ့အစည္းအေဝးတခုမွာ သူက ကၽြန္မကိုေတြ႔ေတာ့ ဇိုယာေရတဲ့ ကၽြန္မ တို႔ကရင္ရဲ့လႈပ္ရွားမႈထဲမွာေပါ့ေနာ္ လူငယ္ေတြလည္းလိုတယ္တဲ့ ၿပီးေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္းလိုတယ္ တဲ့ သူ အဲဒီမွာ ကၽြန္မကိုလည္းအားေပးပါတယ္၊ ၿပီးေတာ့ခ်က္ျခင္းပဲ ကၽြန္မကေတာ့ သူ႔ကိုေလးစားမိတယ္၊ ၿပီးေတာ့သူ႔ ရဲ့ကရင့္ေတာ္လွန္ေရးအေပၚမွာေပါ့ေနာ္ သူ႔ရဲ့ခံယူခ်က္ကို ကၽြန္မသေဘာက်မိတယ္ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ သူက သတၱိရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္တေယာက္ျဖစ္တယ္၊ ၿပီးေတာ့ သူ ကရင့္ေတာ္လွန္ေရးအေပၚမွာ သူက တိတည္တယ္၊ သူတတ္ႏို္င္သေလာက္သူလုပ္ေဆာင္သြားတယ္၊ အေမရိကန္မွာေရာက္သြားေပမယ့္လည္း သူ႔ရဲ့ လူမ်ိဳးနဲ႔သူ႔ရဲ့ ဒီေတာ္လွန္ေရးအလုပ္အကိုင္ေတြကို သူဘယ္ေတာ့မွမေမ့ဘူး၊ ၿပီးေတာ့ႏွစ္တိုင္းပဲသူ႔လူမ်ိဳးဆီကို သူျပန္လာၿပီးေတာ့ တတ္ႏိုင္သေလာက္ သူလုပ္ေပးတယ္၊ တဆက္တည္းမွာပဲ ကရင္လူမ်ိဳးတမ်ိဳးအတြက္သာမ ကပဲ ျမန္မာျပည္တျပည္လုံးမွာရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြအားလုံးအတြက္ လႈပ္ရွားေနတယ္ဆိုေတာ့ ကၽြန္မလည္း သူ႔ကို အင္မတန္ကိုေလးစားေနပါတယ္”

ဇုိယာေျပာတဲ့သူ႔ရဲ့ယုံၾကည္ခ်က္က ဘယ္လိုပါလည္းရွင္?

“သူ႔ရဲ့ အဓိကယုံၾကည္ခ်က္ကေတာ့ တေန႔ေန႔တခ်ိန္ခ်ိန္က်ရင္ ျမန္မာျပည္မွာရွိတဲ့တိုင္းရင္းသားေတြအားလုံး တန္းတူရည္တူေနထိုင္ႏိုင္ေအာင္ေပါ့ေနာ္ ၿပီးေတာ့ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေနထိုင္ႏိုင္ေအာင္ ၿပီးေတာ့ဒီမိုကေရစီရရွိႏိုင္ ေအာင္ ၿပီးေတာ့ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတခုတည္ေထာင္ႏိုင္ဘို႔အတြက္သူကအၿမဲတမ္းယုံၾကည္ ၿပီးေတာ့ သူကိုယ္တိုင္လက္ေတြ႔က်က်နဲ႔လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္”

မေနာ္ေမဦးကေတာ့ အင္ဒီးယားနားတကၠသိုလ္မွာပါရဂူဘြဲ႔ကိုတက္ေရာက္ဆည္းပူးၿပီး ကရင္တိုင္းရင္းသားအ ေရးေတြမွာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနသူတဦးျဖစ္ပါတယ္၊ ေနာ္လြီဇာနဲ႔ပတ္သက္လို႔သူ႔ရဲ့အမွတ္ရစရာ အေၾကာင္း ေတြကိုမေမဦးျပန္ေျပာင္းေျပာျပရာမွာေတာ့
“အန္တီလြီဇာကို ကၽြန္မ ဒီ အေမရိကန္ကို၁၉၉၃ခုႏွစ္ေရာက္လာတုန္းက ပထမဦးဆုံးအႀကိမ္စ,ေတြ႔ခဲ့ဘူးတာ ျဖစ္တယ္၊ ကၽြန္မတို႔ရဲ့ကရင္အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္တေယာက္အေနနဲ႔ သူဟာ ကၽြန္မတို႔လူငယ္ေတြေအေပၚမွာ ေပါ့ေလ အထူးသျဖင့္ ပညာေရးမွာအထူးအားေပးၿပီးေတာ့ အမ်ိဳးသားေရးႏိုင္ငံေရးေတြမွာ တက္တက္ၾကြၾကြပါ ဝင္လုပ္ကိုင္ဘို႔အတြက္ အျမဲတမ္းဦးေဆာင္လမ္းၫႊန္ၿပီး အားေပးခဲ့တဲ့ေခါင္းေဆာင္တေယာက္လည္းျဖစ္တယ္၊ ကၽြန္မတို႔အေမရိကန္ကို စ,ေရာက္တုန္းကဆိုလို႔ရွိရင္ ဝါရွင္တန္ဒီစီမွာ အတန္းရွင္းေပါ့ေလ အလုပ္သင္ႏိုင္ငံေရး ေလာကမွာ ကၽြန္မတို႔ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ကၽြန္မတို႔ကိုမိတ္ဆက္ေပးခဲ့တာလည္း အန္တီလြီဇာပဲျဖစ္ တယ္၊ အထူးသျဖင့္လူငယ္ေတြေပါ့ေလ ဒီ အနာဂါတ္ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ အနာဂါတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္ လာဘို႔အတြက္ အမ်ားႀကီးသူေမွ်ာ္လင့္လည္းေမွ်ာ္လင့္တယ္ အျမဲတမ္းလည္းသူအားေပးတယ္၊ကၽြန္မတို႔ကိုအား ေပး႐ုံတင္မကဘူး အဖြဲ႔အစည္းအသီးသီးမွာ ဒီ ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုေျပာတယ္၊ အေရးႀကီးတာ ဒီလူငယ္ေတြကို ေျမေတာင္ေျမွာက္ေပးဘို႔ လူငယ္ေတြကိုေနရာေပးဘို႔ ေနာက္ ပညာတတ္လူငယ္ေတြကို မ်ားမ်ားေမြးထုတ္ေပး ဘို႔ စသည္ျဖင့္ေပါ့ေလ ကၽြန္မတို႔အျမဲတမ္း သူနဲ႔ႀကံဳတိုင္းမွာ ဒီဟာသူ႔ရဲ့လုပ္ရပ္တခုလို ကၽြန္မအထူးသျဖင့္သတိ ထားမိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ကၽြန္မတို႔အျမဲတမ္းသူ႔ကိုေက်းဇူးတင္ရတယ္၊ ကၽြန္မအတြက္ ဥပမာေကာင္းလည္း အမ်ားႀကီးျဖစ္တယ္ေပါ့ေလ”

ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္မွာ ေနထိုင္စဥ္ ျမန္မာႏိုင္ငံလူ႔အခြင့္အေရးအေၾကာင္း ႏိုးၾကားမႈရရွိေစဘို႔ခုလိုေဆာင္ ရြက္ေနခိ်န္မွာ ၁၉၉၀ခုႏွစ္မ်ားေစာေစာပိုင္းက ျမန္မာစစ္အစိုးရနဲ႔ ကုမၼဏီႀကီးေတြျဖစ္ၾကတဲ့ (CHEVRON)ရွယ္ဗ ရြန္၊(UNOCAL) ယူနီကယ္၊ ျပင္သစ္က(TOTAL)တိုတယ္၊ ထိုင္းက(PTTEP)ပီတီတီအီးပီနဲ႔ ျမန္မာစစ္အစိုးရရဲ့ ျမန္မာ့ေရနံနဲ႔သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းေတြကိုပူးတြဲၿပီး မုတၱမပင္လယ္ကေနတဆင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံကိုသဘာ၀ဓါတ္ ေငြ႔ပို႔ေဆာင္ဘို႔ ရတနာဓါတ္ေငြ႔ပုိက္လိုင္းကိုေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီမွာေဒသခံေက်းရြာေတြဟာ အတင္းအဓမၼလုပ္အားေပးခိုင္းေစခံရ၊ အတင္းအဓမၼေျပာင္းေရႊ႕ခံရ၊ သတ္ ျဖတ္ၫွင္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈေတြခံရတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ခုလိုလူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြေၾကာင့္လည္း ကယ္ လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္အေျခစိုက္ ယူနီကယ္ကုမၼဏီႀကီးကိုျပည္နယ္ရဲ့တည္ဆဲဥပေဒအရ ႏွိပ္စက္ၫွင္းပမ္းခံခဲ့ရ တဲ့ေက်းရြာသားေတြကိုယ္စား ႐ုံးတင္တရားစြဲခဲ့ရာမွာ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္က ကရင္အႏြယ္ဘြား အေမရိ ကန္ႏိုင္ငံသူျဖစ္တဲ့ ေနာ္လြီဇာဘင္ဇင္လည္းတရားလိုတဦးအျဖစ္ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္၊ ထိုစဥ္က,ယူနီကယ္ကုမၼဏီ ႀကီးအေနနဲ႔ အမႈကိုေလွ်ာ္ေၾကးေပးၿပီးေၾကေအးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအမႈစစ္ေဆးတာကို ႐ုံးေတာ္မွာသြားေရာက္ေလ့လာခဲ့သူတဦးကေတာ့ ကရင္အမ်ိဳးသားေရးလႈပ္ရွားသူ ေစာစတီဗင္ဒန္း ျဖစ္ပါတယ္။

“ကၽြန္ေတာ္ အဲ့ဒီခုံ႐ုံးတက္တဲ့ပြဲမွာေရာက္ခဲ့ပါတယ္၊ ေတြ႔ရတဲ့အေျခအေနက အသက္ငါးဆယ္ေက်ာ္ ကရင္အ မ်ိဳးသမီးတေယာက္ ဟိုး Witness တန္းမွာထိုင္ေနခဲ့တယ္၊ ေနာက္ေတာ့ ဒီ ယူနီကယ္ဘက္က သူ႔ကိုယ္သူအ ထင္ႀကီးတဲ့ေရွ႕ေနတေယာက္က အသံအက်ယ္ႀကီးနဲ႔စြပ္စြဲတာကို ကၽြန္ေတာ္ၾကားရပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဆရာမ လူဝီဇာက သူ႔အသံက တိုးတိုးေပမယ့္လည္း သူ႔ရဲ့ပြိဳင့္စ္ေတြက သိပ္မွန္ေတာ့ အဲဒီေရွ႕ေနက ဘယ္လိုမွျပန္ေျဖ လို႔မရျဖစ္ၿပီးေတာ့ တရားသူႀကီးက အဲဒီမွာ ဆရာမလူဝီဇာဘက္က ဆုံးျဖတ္လိုက္ခဲ့ပါတယ္”

အခုလိုအမႈႏိုင္ေပမယ့္လို႔လည္း ေနာ္လြီဇာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ႏိုးၾကားမႈရွိေစဘို႔ ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္စရာေတြအမ်ားႀကီးရွိေသးတယ္ဆိုတာကို ခံယူထားတာေတြ႔ရတယ္လို႔ ေစာစတီဗင္ဒန္း က အခုလို ေျပာျပပါတယ္။

“ဒီအမႈကိုေအာင္ျမင္တဲ့အခါမွာ သူဝမ္းသာခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ သူဆိုလိုခ်င္တာက ဒါနဲ႔မၿပီးဘူးအမ်ားႀကီးဆက္ လုပ္ရဦးမယ္၊ သူလြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ပါတ္ေက်ာ္ေက်ာ္မွာ သူကၽြန္ေတာ္နဲ႔ေနာက္ဆုံးစကားေျပာခဲ့တာက ဒီ အခုတ ကမၻာလုံးမွာ ကရင္လူမ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္ တျခားလူမ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္ စည္းလုံးညီညြတ္ေအာင္ႀကိဳးစားရမယ္၊ အဲလိုသူက ကၽြန္ ေတာ့္ကိုေျပာခဲ့တယ္၊ အဲဒါ ေနာက္ဆုံး ကၽြန္ေတာ္နဲ႔စကားေျပာတာ”

ကြယ္လြန္သူကရင့္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ ေနာ္လြီဇာဗင္ဇင္ခရစ္စ္ အတြက္ ဝတ္ျပဳ ဆုေတာင္းပြဲကိုလာမယ့္ ေဖေဖၚဝါရီ ၂၄ရက္ စေနေန႔မနက္ ၁၀နာရီမွာCalifornia State ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္ နယ္ Pasadena ပါစတီနာ ရွိ First United Methodist Church ဖတ္စ္ယူႏိုက္တစ္မက္သ္ဒစ္ဘုရားေက်ာင္းမွာ က်င္းပ,မွာျဖစ္တယ္လို႔ က်န္ရစ္သူရဲ့ခင္ပြန္း သားသမီးနဲ႔ ညီအစ္မေတြ ဘိတ္ၾကားထားပါေၾကာင္းတင္ျပရင္း ဒီ တပါတ္ရဲ့အမ်ိဳးသမီးမ်ားက႑ကို နိဂုဏ္းခ်ဳပ္လိုက္ပါတယ္။

တုိင္းရင္းကရင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ အားက်ဖြယ္ရာ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္တဦး ျဖစ္ခဲ့သူ အသက္ ၆၉ ႏွစ္အ ရြယ္ရွိ ေနာ္လီဇာဘန္စန္ ဟာ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂ ရက္ေန႔က ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ ေလာ့စ္အိမ္ဂ်ယ္လိစ့္ၿမိဳ႕ ေနအိမ္မွာ ကင္ဆာေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာ္လီဇာဘန္စန္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက႑မွာ ေဒၚလွလွသန္း က တင္ျပထားတာကို နားဆင္ၿပီးျပန္လည္ေရးသားတင္ျပလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

မင္းစိုးစံ
အေဝးေရာက္ ကရင္ဒုကၡသည္တဦး